Sociology
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/20.500.14540/37
Browse
Recent Submissions
Item The roles of dalit women members of federal parliament in parliamentary affair(Padma Kanya Multiple Campus, 2024) Mijar, Devika; Pradip MishraNot Available.Item Transhumant pastoralism and livelihood change among sheep herders of Gorkha, Nepal(2024) Gurung, Dil Bahadur; Tika Ram GautamAvailable with full text.Item “Changing Climate-Induced Hazards and Socio-Economic Vulnerabilities in Lower Karnali Watershed Region, Bardiya”(2025) Gurung, Samikchhya; Sunita RautThis thesis study entitled “Changing Climate Induced Hazards and Socio- Economic Vulnerabilities in Lower Karnali Watershed Region Bardiya”. Climate change has emerged as a critical global challenge, disproportionately affecting vulnerable communities that rely on climate-sensitive livelihoods. The Lower Karnali Watershed Region, particularly Geruwa-3 and Madhuwan-2, has been increasingly experiencing climate-induced hazards such as floods, droughts, river erosion, and heatwaves. These environmental changes have intensified socio-economic vulnerabilities, particularly among indigenous Tharu and Dalit communities, whose livelihoods depend primarily on agriculture and natural resources. Women face compounded challenges due to their responsibility for securing water, food, and household resources, making them more susceptible to economic instability and health risks. This study aims to assess the most frequent climate hazards affecting the region, analyze their socio-economic impacts on indigenous and marginalized communities, and explore the barriers faced by these populations, particularly women, in adapting to climate change. Using a mixed-methods approach, the research incorporates both qualitative and quantitative data collection techniques, including surveys, key informant interviews, and focus group discussions. Findings reveal that climate variability has led to decreased agricultural productivity, water scarcity, displacement, and increased livelihood insecurities. Despite the presence of traditional adaptation strategies, such as community-led irrigation and rotational water distribution, these measures are becoming less effective due to the increasing severity of climate events. Furthermore, the study highlights the inadequacy of current government disaster management programs, which suffer from poor implementation, lack of accessibility, and weak institutional coordination. The research underscores the urgent need for climate-resilient policies that integrate both scientific advancements and indigenous knowledge systems. Without immediate and targeted interventions, climate-induced hazards will continue to threaten the socio-economic stability and environmental sustainability of the Lower Karnali region. This study contributes to the growing body of research on climate vulnerability and resilience, offering practical insights for policymakers, development practitioners, and local communities striving to build a more sustainable and adaptive future.Item Current status of Tobacco consumption and its Socio- economic impact among the adolescent students of Sarlahi, Nepal(2008) Mahto, Bachcha lal; Bachu Kailash PandeyAvailable in fulltextItem The increasing losses & operating expenses and its impacts in profitability of Nepal electricity authority(2010) Dhakal, Rabin; Ruchila PandeyNot availableItem Causes and consequences of seasonal migration: a study of Chame Village, Manang(2024) Lama, Reena; Sudeep NakarmiAvailable in fulltextItem विश्वकर्मा जातिको सामाजिक, साँस्कृतिक एबं आर्थिक अवस्था: दैलेख वडाभैरव गाउँ विकास समितिका एक समाजशास्त्रीय अध्ययन {Vishwakarma jatiko samajik, sanskritik ebam aarthik abastha Dailekh Badabhairav gau bikash samitiko eak samajshastriya adhyayan}(2008) खड्का, पदमबहादुर Khadka, Padam Bahadur; आनन्द प्रसाद सुवेदी Anand Prasad SubediNot availableItem Social media and its impact on students academic performance(2024) Thapa Magar, Pratikshya; Keshab Raj SilwalAvailable in full textItem Livelihood conditions of displacement tamang (a study of migreted tamangs of Jwalamukhi, Dhading)(2024) Thapaliya, Arjun Prasad; Bala Ram Acharyaavailable in fulltextItem Politics in symbolization of Dharahara as National Monument(2024) Koirala, Saurav; Guman Singh KhatriAvailable in fulltextItem The phedangmas: Their roles, symbols and meanings in Limbu society of Chhathar(2011) Limbu, Dil Prasad; Mukta Singh LamaNot availableItem बेनीबजारका मासु व्यापारी र उपभाेक्ताहरुकाे अध्ययन {Benibajarka masu byapari ra upbhoktaharuko adhyayan}(2012) रेग्मी, शेषराज Regmi, Sheshraj; हरि ओझा Hari OjhaAvailable in full textItem Religion and women participation: A study of Sri Sathya Sai center Lauhakilthali(2024) Khadka, Umesh; Chiranjibi AcharyaThe study “Religion and Women Participation: A study of Sri Sathya Sai Center Lauhakilthali” is a focus on theoretical concept and perspectives of spirituality, and women participation in spiritual organization. The research problem of the study is how women devotee are participating and using their agency in the organization. And main objectives of the study were to identify the cause of women participation in religious organization and to assess the status and role of the women in the organization. Therefore, to meet this objectives, mostly primary and qualitative data were used. Primary data were collected through in-depth interview, participant observation and case studies. Sample size of the study was 19 which were purposively selected. Respondents are familiar to the word dharma. The birth place of dharma is the heart. What emanates from the heart as pure idea, when translated into action will be called dharma. If you have to be told in a manner that you can understand, one can say, do unto others as you want them to do unto you. That is dharma. Dharma means avoiding actions which would hurt others. The fundamental purpose of religion is human transformation. “When the individual is good, the family becomes harmonious, when families are harmonious, the society is stable. When societies are stable, the nation thrives; when nations thrive the whole world is transformed. Hence transformation begins with the individual.” In this organization woman coordinator is compulsion in structure with great respect. It is the inclusion with prescribed role and status. Saint Valmiki described woman as the embodiment of devotion and sacrifice who has the access to the inner most apartments while the embodiment of knowledge male has access to the audience hall of the mansion. Bhagwad Gita says that women has seven qualities, fame, prosperity, speech, memory, intelligence, steadfastness, and forgiveness while man has only three. Religious mindset of women made them participate in religion. The status and role in organization is respectable. The activities of organization for developing skill and good company made them participate. The importance of devotional singing which is easy and favorable is the main reason of participation.Item कीर्तिपुरमा अबस्थित भरियाहरुको सामाजिक, आर्थिक र पेशागत अबस्थाको अध्ययन {Kirtipurma abasthit bhariyaharuko samajik, arthik ra pesagat abasthako adhyayan}(2008) भट्ट, श्रवण कुमार Bhatt, Shravan Kumar; फणीन्द्रेश्वर पौडेल Phanindreshwar PaudelNot availableItem दाङ जिल्ला गंगापरस्पुर–३ पर्साका मुक्त कमैयाहरुको समाजशास्त्रीय एक अध्ययन {Dang jilla Gangaparspur-3 Parsaka mukta kamaiyaharuko samajshastriya iak adhyayan}(2011) अधिकारी, लव Adhikari, Lab; प्रेम चलाउने Prem ChalauneNot availableItem Structural-Functional role of Majhesawa (A case study of Sindhupalchok district)(2024) Paudel, Laxman; Dron BudhathokiThe major objectives of this study entitled “Structural-Functional Role of Majhesawa: A Case Study of Majhi of Sindhupalchok District” was to find structural-functional role of Majhesawa, to find out reasons behind not continuing Majhesawa nowadays and to investigate what efforts have been made to continue Majhesawa. The design of the study was qualitative in Nature. I selected Indrawati Rural Municipality and Sunkoshi Rural Municipality of Sindhupalchok district for research field. Purposive sampling method was used to select the sample. I selected 12 Majhi Purohit/Mijars, 5 members of Mukhiya system in Majhi community, 5 Majhi leaders and 48 Majhi youths. I used focused group discussion (FGD), interview and field observation as data collection tools and tried to find out the real field data. After analysis of data, I found that Majhesawa has vital role make uniformity in Majhi culture, tradition and rituals, it is means of protecting rights of weak people in Majhi community and it is means for Majhi people to arise their weak voice. Due to weak unity among Mahi community, influence of culture and tradition of other religions, the indigenous Majhi peoples’ customary law and institutions are on the stage of extinction. For the restoration of Majhesawa, the work of forming Majhesawa committee in Sindhupalchok district is conducted as a campaign and procedure are being prepared for institutionalization, plans are being made to organize program such as discussion, training. The constitution of Nepal does not prohibit the restoration and operation of customary institution such as Majhesawa.Item जलारी महिलाहरूको शैक्षिक अवस्थामा आएको परिवर्तन (लेखनाथ नगरपालिका, कास्कीका जलारी महिलाहरूको अध्ययन) {Jalari mahilaharuko shaikshik abasthama aiko paribartan (Lekhnath nagarpalika, Kaskika Jalari mahilaharuko adhyayan)(2014) बाँस्तोला, सत्यजिता Bastola, Satyajita; शान्ती भुसाल Shanti Bhusalनेपाल बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुसाँस्कृतिक र बहुधार्मिक राष्ट्र हो । मानिसको सभ्यताको विकास क्रमसँगै शिक्षाको विकास पनि जोडिएको छ । समाज विकासलाई अघि बढाउन शिक्षाको ठूलो आवश्यकता रहेको छ । समाज परिवर्तन र विकासलाई अघि बढाउन शिक्षा अपरिहार्य छ । नेपाल एक पितृ सत्तात्मक राष्ट्र हा । यहाँ विभिन्न जातिय र लैङगिक विभेद देख्न सकिन्छ । यसर्थ शिक्षामा पनि जातीय र लैङगिक विभेद देखिन्छ । शोधपत्र जलारी महिलाहरूको शैक्षिक अवस्थामा आएको परिवर्तन शीर्षक अन्तर्गत समाजशास्त्रीय अध्ययन हो । यो कास्की जिल्ला लेखनाथ नगरपालिका वडा नं. ९ पिप्लेका १०–३५ वर्ष भित्रका ४० जना महिलाहरूलाई उत्तरदाताको रूपमा छनोट गरिएको छ । यस अनुसन्धानमा महिलाहरूलाई मात्र प्रतिनिधिका रूपमा छनोट गरिएको छ । जलारी समुदायका महिलाहरूको शैक्षिक अवस्थामा आएको परिवर्तनबारे अध्ययन गर्ने । शिक्षामा जलारी महिलाहरूको अवस्थालाई प्रभाव पार्ने तत्त्वहरूको खोजी गर्ने, शिक्षामा जलारी महिलाहरूको पहुँच तथा शिक्षाप्रति उनीहरूको धारणा तथा परिवर्तनबारे खोजी गर्ने, शैक्षिक, सामाजिक, जनसाङख्यिक, सांस्कृतिक तथा आर्थिक अवस्था पत्ता लगाई महिलाहरूको शैक्षिक स्तरलाई मापन गरी सैद्धान्तिक विश्लेषण र व्याख्याको लागि लैङगिक धारणा प्रयोग गरी विभिन्न पूर्व अध्ययनको समीक्षा गरिएको छ । शैक्षिक अवस्थाका आधारमा सबैभन्दा धेरै प्रा.वि. तह मात्र पुरा गरेका ३२.५ प्रतिशत हिन्दु धर्म मान्नेमा सबैभन्दा बढी ७७.५ प्रतिशत र सबैभन्दा कम इसाइ २२.५ प्रतिशत, भाषागत विवरणमा सबैभन्दा बढी नेपाली + नेवारी दुवै भाषा जान्नेमा ८७.५ प्रतिशत रहेको छ भने नेपाली मात्र बोल्नेमा १२.५ प्रतिशत मात्र रहेको छ । उमेरको अवस्थालाई हेर्दा १५–२० वर्षका सबैभन्दा धेरै ४० प्रतिशत २०–३५ वर्षका ४० प्रतिशत मात्र रहेका छन् । वैवाहिक स्थितिमा ६७.५ प्रतिशत विवाहितको बाहुल्यता रहेको पाइयो भने एकलमा ७.५ प्रतिशत रहेको छ । महिलाहरूको पारिवारिक पेसालाई हेर्दा माछा मार्ने, बेच्ने काममा ५७.५ प्रतिशत रहेको पाइयो भने होटल व्यवसाय गर्नेमा १२.५ प्रतिशत मात्र रहेको पाइयो । महिला पढेको स्कुलको किसिमको आधारमा सरकारीमा ७८.४ प्रतिशतको बाहुल्यता छ भने निजीमा २१.६ प्रतिशत मात्र रहेका छन । दाजुभाइको अध्ययन संस्थान सरकारीमा ७५ प्रतिशत रहको पाइयो भने निजीमा २५ प्रतिशत रहेको पाइएको छ । उत्तरदाताले स्कुलबाट फर्केपछि गर्ने काममा घरायसी काममा ५३.३ प्रतिशत पढने काम मात्र २६.७ प्रतिशत माछामार्ने काममा २० प्रतिशत रहेको पाइएको छ । पढाइमा निरन्तरताका आधारमा स्कुल जाँदै गरेका ३७.५ प्रतिशत स्कुल छाडी सकेका ५५ प्रतिशत र जाँदै नगएकामा ७.५ प्रतिशत रहेका छन् । पढ्दै गरेका छात्राहरूको पढ्ने विचारका आधारमा स्नातकसम्म गर्छु भन्नेमा ३३.३ प्रतिशत र एसएलसी मात्र गर्छु भन्नेमा २० प्रतिशत रहेको छ । शैक्षिक पहुँचमा प्रा.वि. तह सम्म ३२.५ प्रतिशत र निरक्षरमा ७.५ प्रतिशत मात्र रहेका छन् । नपढ्ने कारणमा आर्थिक कमजोरीको कारण देखाउनेमा ४० प्रतिशत रहेका छन् भने अन्य कारण देखाउनेमा ८ प्रतिशत रहेका छन् । शिक्षालाई परिवारले हेर्ने दृष्टिकोणमा सकारात्मकमा ८७.५ प्रतिशत र नकारात्मकमा १२.५ प्रतिशत रहेका छन् । परिवारको प्रकारमा एकलमा ९२.५ प्रतिशत छ भने संयुक्तमा जम्मा ७.५ प्रतिशत मात्र रहेको छ । शिक्षाको अलावा गर्ने काममा माछा मार्ने काममा ३३.३ प्रतिशत र ज्याला मजदुरी गर्नेमा २० प्रतिशत रहेका छन् । परिवारको नोकरीमा छैन भन्नेमा ९२.५ प्रतिशत र छ भन्नेमा जम्मा ७.५ प्रतिशत मात्र रहेको छ । परिवारमा आर्थिक स्रोतको माध्यम माछा मार्ने ८० प्रतिशत छन् भने नोकरी र ज्याला मजदुरीमा ७.५, ७.५ प्रतिशत क्रमशः रहेका छन् भने अन्यमा ५ प्रतिशत छ । मासिक आम्दानीमा ६०००–१०००० सम्म कमाउनेमा ५७.५ प्रतिशत छन भने ५००० मात्र आम्दानी गर्नेमा १२.५ प्रतिशत रहेका छन । यो आम्दानी खर्चमा खाना खर्चमा ७७ं५ प्रतिशत र शिक्षा तथा मनोरञ्जनमा क्रमशः १५.०, ७.५ प्रतिशत रहेका छन । आम्दानी खर्च धान्न सकिन्छमा ८७.५ प्रतिशत र निर्वाह मात्र भन्नेमा १२.५ प्रतिशत रहेका छन् । परिवारको आर्थिक कारोबार परिवारको सहमतिमा ८७.५ प्रतिशत र बुबाले ७.५ र आमाले ५ प्रतिशत रहेको पाइयो । पहुँच तथा शिक्षा प्रतिका धारणा र परिवर्तनमा परिवारमा समान अवसर छ भन्नेमा ९२.५ प्रतिशत र छैन भन्नेमा ७.५ प्रतिशत रहेका छन् । असमान अवसरको अवस्थामा स्वतन्त्रता ५२.८ प्रतिशत र माथिको सबै भन्नेमा ७.५ प्रतिशत मात्र रहेका छन् । आबद्ध भएको संस्था आमा समूहमा ९२.५ प्रतिशत र बचत समूहमा ७.५ प्रतिशत रहेका छन् । तालिम लिएको छु भन्नेमा १० प्रतिशत र छैन भन्नेमा ९० प्रतिशत र क म्प्युटरमा ७.५ प्रतिशत रहेका छन । पढेर के गर्ने विचार छ मा व्यापार गर्नेमा ८० प्रतिशत, विदेश जाने र जागीर खानेमा क्रमशः १२.५ र ७.५ प्रतिशत रहेका छन् । छोरा भए शिक्षामा अझ राम्रो गर्थे भन्नेमा ३७.५ प्रतिशत र लाग्दैन भन्नेमा ६२.५ प्रतिशत रहेका छन । लाग्छ घरको काम गर्नु पर्दैनथ्यो मा ३३.३ प्रतिशत, पढने समय प्रशस्त पाइन्थ्योमा ४० प्रतिशत र जति बेला पनि हिँडन पाइन्थ्यो भन्नेमा २६.७ प्रतिशत रहेका छन् । लाग्दैन भने किन परिवारमा केही अप्ठ्यारो छैनमा ६० प्रतिशत र म आफै पढ्न सक्दिनमा ४० प्रतिशत रहेका छन् । छोरा भए शिक्षामा अझ राम्रो गर्थे पढने समय प्रशस्त पाइन्थ्योमा ४० प्रतिशत र घरमा काम गर्नु पर्दैनथ्योमा ३३.३ र पढने समय प्रशस्त पाइन्थ्योमा २६.७ प्रतिशत रहेको पाइयो । त्यस्तो लाग्दैनमा परिवारमा केही अप्ठयारो छैन भन्नेमा ६० प्रतिशत, म आफै पढ्न सक्दिनमा ४० प्रतिशत रहेका छन् । नारी शिक्षा ठूलो लाग्छ भन्नेमा ४० प्रतिशत रहेका छन । शिक्षामा नारी पछाडि पर्नुका कारणमा आर्थिक अभाव भन्नेमा सबैभन्दा धेरै ३७.५ प्रतिशत, सामाजिक कारण देखाउनेमा ५ प्रतिशत रहेको छ । अभिभावकल गर्ने विभेदमा अन्यले ७५ प्रतिशत सबैभन्दा बढी छ । महिलाको शिक्षामा सुधार गर्न चेतनामा वृद्धि भए राम्रो रहेको छ । वर्तमान अवस्थामा शिक्षाको महत्त्व बुझेर शिक्षितको संख्यामा वृद्धि भए पनि समाज पुरुष केन्द्रित र परिवार अशिक्षित, परम्परागत रुढीवादी र चेतनाको कमी, आर्थिक कमजोर अवस्था तथा लैङगिक अवस्था र शैक्षिक अवस्थामा केही मात्रामा भए पनि परिवर्तन भएको देख्न सकिन्छ ।Item Status of marrid employed women in private boarding school in ward no.7, Pokhara, Kaski, Nepal(2013) Pandit, Anjana; Netra Narayan PaudelNot availableItem अपांगता भएका बालबालिकाहरु: पाँचथर नांगीन गा. वि..स. का अपाङ्ग बालबालिकाहरु संबन्धी एक समाजशास्त्रीय अध्ययन{Apangta bhayeka balbalikaharu: Panchthar Nangin Ga.vi.sa. ka apanga balbalikaharu sambandhi ek samajsashtriya adhyayan}(2014) आचार्य, सहदेव Acharya, Sahdev; माधव प्रसाद गड्ताैला Madhav Prasad GadtaulaItem आन्तरिक बसाइसराइको कारण र प्रभाव(Doti Multiple Campus, Doti, 2024) KC,Bikram; Tilak Raj Pandayयो अध्ययन आन्तरिक बसाइसराइको कारण र प्रभाव शीर्षकमा गरिएको छ । यस अध्ययनको उद्देश्यहरु डोटी जिल्ला दिपायल सिलगढी नगर पालिका वडा नं. ५ र ६ जिल्लाको सदरमुकाम यहाँबाट मानिसहरु बसाइ सरेर गइसकेपछि उनिहरुको जिवनस्तरमा आएको परिवर्तन र उनिहरु बसाइसरि सके पछि यस ठाउँमा परेको परिवर्तनको प्रभावको विश्लेषण अझै सम्म कुनै पनि अनुसन्धान नभएकोले यो शोधपत्र तयार पारिएको छ । यस अनुसन्धान विधि अन्तर्गत अनुसन्धानको ढाँचा, अध्ययन क्षेत्रको छनौट, तथ्याङ्कको स्रोत र प्रकृति, अध्ययनको समग्रता र तथ्याङ्क सङ्कलनका विधिहरू, तथ्याङ्क विश्लेषण जस्ता विषयलाई समावेश गरिएको छ । दिपायल सिलगढी नगरपालिका वडा नं. ५ र ६ सिलगढी सदरमुकामको प्रमुख प्रशासनिक र व्यापारिक इलाका रहेको थियो । सिलगढी बजार पश्चिम नेपालका ठूला बजारमध्येको एकमा पर्ने ठाउँ हो । बाइसे चौविसे राज्य हुँदा अछामी, बझाङी, बिमकोटे र दर्लामी राजाहरु कनिमेलका लागी यहाँ आउने गर्दथे । जुम्ला, हुम्ला, अछाम, बाजुरा देखी सुर्खेतका मानिसहरुको चहलपहल हुने गर्दथ्यो । स्थानीयको अनुसार यातायातको विकास र संघिय संरचना अनुसार सबै काम स्थानीय तहमा हुने र जिल्लामा चहलपहल कम भएको र व्यापार व्यवसायमा मन्दि भएको र सुदूरपश्चिमको राजधानी पनि धनगढी भएको कारण मानिसहरु यस क्षेत्रबाट बसाइ सर्दै धनगढीं गएको देखिन्छ । यस अध्ययनले यहाँका मानिसहरु आफु बसाइसराइ गए पनि यहाँ रहेको पुराना घरहरु विक्री पनि नगरेको अवस्था र लगानी पनि नगरेको कारण यहाँको यहाँको सामाजिक विकासमा दिनानुदिन चुनौति थपिदै गइरहेको छ । बसाइ सर्नुको कारण भनेको सरकारले यस क्षेत्रमा राम्रो स्वास्थ्य अस्पताल, शिक्षा को विकास गर्न नसक्नु र व्यापार व्यवसाय नहुनुले गरिबि बाट बच्नको लागि हो । पहिले मानिसहरु आफ्नो पेसा र आम्दानीमा अनुसारको जीवनसैलीमा सन्तुष्ठ थिए । जब बिस्तारै छिमेकीहरु बसाइसराइ सुरु गर्दै गए आफुहरुमा पनि धेरै कुराको अभाव महसुस गरी धनगढी, काठमाण्डौं र कामको खोजीमा भारत तर्फ पनि बसाइसराइ सरेका हुन् । बसाइसराइले उनिहरुको जीवनमा धेरै कुराको समाधान गरेको छ र जीवन राम्रोसँग चलाउन सकेका छन् । अर्कोतर्फ सिलगढीको जनसंख्या दिनानुदिन घट्दै गइरहेको कारण गाउँमा परिणत हुँदै गइरहेको छ ।